17 DE MAIO DE 2020. CARVALHO CALERO NA INTERNET

Pintada en Lugo

           

E por fin chegou o Día tan agardado, tan precisado. E malia vivirmos nun período de estado de alerta e de confinamento pola CoviD-19, a nosa compañeira Ana Piñón expresou claramente nesta colaxe cal tería sido a postura de don Ricardo Carvalho Calero: a de desconfinar a lingua como nos convidan desde as bibliotecas municipais da Coruña. Velaí o tedes coa súa obra biblográfica cara ao mundo, celebrando a festa da Lingua na súa ventá, coas contras abertas de par en par, universalizando a súa terra e o seu idioma.

Non esquecemos que hoxe celebramos tamén o Día mundial da Internet. Unímonos á mensaxe que sempre por esta data nos lembra tecnoloxía.org,

https://tecnoloxia.org/tag/letrasgalegas/

e deixámosvos algunhas ligazóns de interese para coñecerdes un pouco máis a figura deste filólogo imprescindible para a Lingua e a Literatura.

Se queredes poñerlle música de fondo…

Páxina Carvalho Calero 2020.

Páxina da RAG  se premedes nas ligazóns teredes máis:

Primavera das Letras, web das Letras Galegas da Academia para o público infantil

Conto, música e unidade didáctica ‘As pitas baixo a choiva’

Recurso educativos do Seminario Galán

As Letras Galegas 2020 no Diario Cultural da Radio Galega

Especial do Día das Letras Galegas 2020 da Biblioteca Virtual Galega

Don Ricardo de Fingoi – Carballo Calero en Lugo

Carballo Calero no centro de documentación de autores da AELG

Espazo das Letras Galegas 2020 do Consello da Cultura Galega

Páxina da Asociación Pedagóxica do Profesorado Galego .

Páxina do Consello da Culatura Galega.

Obras de catro estudosos sobre a figura de Carvalho Calero.

Manifesto 17 de maio de 2020. Carta aberta a Ricardo Carvalho Calero de Pilar García Negro.

Series e programas da TVG.

Recursos didácticos.

Exposición virtual recursos web sobre Carvalho Calero.

O portal da lingua. Actividades dos EDLG dos centros de ensino.

Máis recursos web e actividades da bibliotecas escolares de Galicia.

Palabras dun Carvalho represaliado no interior.

Como pudemos
Viver? Os olhos múltiplos insones
de Medusa fixos em nós à espreita.
As bocas das metralhetas
apontando-nos. A censura
postal –fatídico agoireiro–
lendo as nossas entranhas.
Os sacristaos passando lista
às portas das igrejas. Nos cafés,
os contertúlios anotando
as nossas reacçons perante
as notícias do rádio.
Clitemnestra na cama.
Na escola, os nossos filhos aprendendo
a condenar-nos, a
desprezar-nos, a
denunciar-nos, a falarem a língua
com que insultados fomos e julgados

Palabras aínda vixentes hoxe en día dun Carvalho Calero filólogo

 

O QUE DIN DE CARVALHO CALERO

Como blog dunha biblioteca escolar, queremos amosarvos hoxe o que opinaba del o seu alumnado e a xuventude dos anos 80. Exerceu a docencia en Ferrol, en Lugo e en Santiago onde foi o primeiro catedrático de Lingua e Literatura Galegas. Inicialmente traballou en centros privados, represaliado tras a Guerra Civil, mais como exemplo de traballo, constancia e afouteza, acadou o seu posto no ensino público pasados os cincuenta e cinco anos.

Se hai algo que deixan claro os seus discentes e a xuventude que o tratou é a consideración dun nome necesario na historia da nosa cultura e a admiración que sentían e senten por el. Como Dores Cao, profesora de Lingua e Literatura, que nesa época ademais de estudante traballaba na libraría Couceiro e cando o viu entrar coa televisión que o estaba a gravar afastouse discretamente e el díxolle: “Póñase comigo, que aquí sempre estamos xuntos…” (vid. minuto 9:35).

Caderno didáctico. Pilar Pallarés e Laura Tato.1994

O “vello profesor” sempre nos trataba de “vostede”, como manifesta Pilar Pallarés, alumna del, ex-profesora e poeta, autora de dúas escolmas poéticas de Carvalho Calero:

“Para min supuxo a descoberta de que a lingua dos pais, perseguida e humillada, tiña sido a dunha das grandes líricas da Idade Media, xunto coa árabe e coa occitana, e que me abría camiños que me levaban mui lonxe no espazo e no tempo. (…) Como profesor Carvalho era severo, irónico e erudito. Tíñamoslle moito respeito e quizais éramos novos e inexpertos demais para entender a súa ironía, mais non para enxergar a paixón na súa erudición. No meu caso, ao Carvalho profesor superponse o que tan xenerosamente nos tratou como colegas na derradeira década da súa vida. Carvalho é a lealdade, o antiegotismo, a lucidez, a perseverancia, a resiliencia, a alianza de paixón e esixencia crítica, a ecuanimidade. É un xigante sen o que a nosa lingua e a nosa literatura serían infinitamente máis precarias.

Rematamos co poema “Deus” de Carvalho Calero musicado por 2naFronteira

 

CARVALHO CALERO NO CLUB DE POESÍA

“Creio que, efectivamente, o mais íntimo da miña personalidade está reflexado na poesia“

Conversas en Compostela con Carballo Calero . M.A. Fernán Vello/ F. Pillado Mayor.

E desde ben neno Ricardo Carvalho Calero xa escribía poemas, mais tamén pequenas pezas dramáticas, zarzuelas e óperas.

Non amo moito a poesía . Amo-a
como o retrato dunha muller querida
cando non tenho a muller pe de min .
Se tivese a muller
esqueceria o retrato.

Poesía retrato
¿de qué ? ¿Felicidade,
Deus, vida, ben, sosego ?

Mais o pobre que sonha coa riqueza
¿cómo non amará un pouco
os contos de tesouros ?

Do volume Pretérito imperfeito
no libro Aneis de agua, 1961

O tamén profesor ferrolán e escritor Henrique Dacosta, en Carvalho Calero. Vida e obra dun ser polifacético, cóntanos que “o Carvalho poeta era capaz de ser implacábel consigo mesmo como creador artístico. E mentres que no seu papel de crítico literario sempre chegou a atixir un enorme grao de benevolencia cos autores obxecto do seu estudo, contrariamente a isto, a exixencia que se autoimpuña co que lle era propio resultaba dunha enorme severidade.”

A maior parte desta poesia
é hipocrisia.
Nom quer nada dizer e nada di.
Se algo quiger dizer, algo diria.
Quer somente fingir que nom fingia
oferecendo enganos para ti,
que finges crer que é verdade
a mensagem que te envia,
e finges que tés saudade
da saudade que exprimia
alguém que nom a sentia,
mas que se enganava assi,
cúmplice da tua porfia
de enganar a ti e a si.
A ti fingindo entender.
A si fingindo saber
o que queria dizer,
ainda que nom o sabes;
pretendendo ter as chaves
para abrir
o que nunca se fechou,
porque nunca tivo portas,
e aquelas palavras mortas
ajuntavam-se ao achou,
nom por santa inspiraçom,
nem por subconsciente graça:
por rotineira trapaça
e vazia pretensom.
Assi, é feita desta arte,
com notória hipocrisia,
a maior parte
desta poesia.

(Reticências, 1990)

Acaso non vos lembran os versos de Pessoa que xa vimos no club “O poeta é um fingidor“?

VERDADEIRO POETA FOI. NOM ESCREVEU
para os poetas. Cantou
para os homes. Aqueles,
monstruosamente desumanos,
nom o admitirom nos seus coros,
porque desentoava
a sua clara voz
da balbúrdia a maotenta
que eles obscuramente articulavam.
A poesía é demasiado séria
para que se administre
tecnocraticamente.
Mas eles nom pensavam assi. Criam
num corporativismo autoritário.
Quanto aos homes, nom lêem
as revistas, os livros de poesía.
Mais ouvirom alguns
aquela voz, e crerom
que era a sua própria:
assi que lhe prestarom atençom,
porque nada interessa tanto a um
como um mesmo. E ficarom admirados
do bem que se exprimiam.
Este foi o destino do poeta
verdadeiro. Os seus colegas
o seu nome apagarom
no escalafom que editam
profissionalmente. El nom estava sindicado.
Os homes que o escuitarom
e crerom escuitar-se,
tamem nom conhecerom o seu nome,
naturalmente, o nome del.
Excomungado, anonimo,
viveu, morreu. Já somente eu o lembro.
Poeta verdadeiro.

(Reticências, 1990)

E para rematar gozade co poema “Maria silêncio” musicado por A Minha Embala e gañador do concurso Musicando Carvalho Calero, organizado pola Associaçom Galega da Língua (AGAL) e Komunikando.

POR QUE O 17 DE MAIO?

Información tirada da páxina da RAG:

(…) coincidindo co centenario da publicación de Cantares Gallegos, de Rosalía de Castro, os académicos Francisco Fernández del Riego, Manuel Gómez Román e Xesús Ferro Couselo propuxeron a celebración do Día das Letras Galegas (…)

Primeiro cartel Día das Letras

4º.- O millor xeito de o conseguir sería que acordase decrarar Día das Letras Galegas, o 17 de maio de cada ano, a partir do presente. Contaríase así, pra o porvir, cunha xornada oficialmente adicada a honrar ós nosos libros. (…).

5º.- Ninguén desconoce que o libro ten unha forza simbólica estraordinaria. Sendo a amosa máis reveladora do nivel cultural dos pobos, non é de estranar o afán de esparexelo e de lle abrir camiños pra ensanchar o ámpido dos seus leitores. No caso de Galicia, ningunha data máis axeitada pra enaltecer e difundir o libro eiquí producido, que a que conmemora a pubricación da obra coa que se encetóu o prestixio contemporáneo das Letras galegas.

De seguro que Carvalho Calero opinaría o mesmo se estiver alí. A súa admiración pola autora deixouna patente nos seus versos. O primeiro poema data de 1935.

Madrigal a Rosalía

A ti, sombra perdida, esprito pervagante,
que entre néboas de alén andas errante.
A ti, clara voz morta, ollos feridos,
pazo esquecido, outono
lonjano, chúvia
aceda de lecer, sibila
chorosa; a ti, que tes
o corazón de lua traspasado,
nas mans tremor de maina bris que ri,
as fazulas aradas pola dor
-oh estadea de bágoas sen fine na fronte un fantasma aluarado:
a ti,
de min,
aos pes,
a fIor
dun siléncio ajoellado.

Rosalía

Foches unha mociña, viva chama,
que se queimóu no lume decotío.
Como a Brunilda, arrodeóute un valo
de herdados fogos, língoas de outro esprito.
Ningún Sigfrido liberóute. Virxe,
a ti mesma aluméacheste Sigfrido.
E saíches da Islandia do teu sono,
pra unha Worms sen coroa e sen marido.
Pura, no teu castelo solitario
ollache o ceo, enxergache o abismo,
veados os retratos familiares,
as cartas sen abrir, pechos os libros.
Como unha nube, pois, como unha brétema,
como un arcanxo ou como un asubío,
chegóu a ti o Segredo, unha aza branca
e outra moura. Dixécheslle: «Benvido».
Ninguén cho presentóu. Ti o percuraches.
O que dos outros tiñas deprendido,
esquecido ficóu. SÓ xa o diálogo
co enigmático Hóspede sostido.

 

Rosalía. Cantares… Dedicado a Fernán Caballero pseudónimo da escritora Cecilia Böhl de Faber. Mulleres. Cancións.

Onte comezamos cun vídeo musical e hoxe tamén rematamos con música e no fondo da letra outra muller que brillou con luz dourada na nosa literatura e que nos deixou en abril. Homenaxe do noso compañeiro César Morán a Luz Pozo Garza, unha das académicas que defenderon a candidatura de Carvalho Calero para dedicarlle o Día das Letras este ano.

Quando todo se passe
encheremos de novo
as amplas avenidas
e o boulevard dos sonhos.

Faremos da preguiça
a mais leda aventura,
do sossego e a calma
olhadas de futuro.

Quando todo isto passe
abrolharão as fontes
e beberão os ventos
nas águas torrenciais.

Bem sei que esse retorno
não vai ser tão assim tão de repente.
E sei que o teu abraço
vai ficar por um tempo sequestrado.

Mas em tanto não chega
sonharei que me atrevo a resgatar
a palavra proibida,
que cruzarei a linha
de um horizonte ingrávido,
que a rafega de vento
nos levará da mão até as estrelas.

Quando os dias passarem
e os aromas se instaurem
na distância de ar que nos limita,
eu sei que ficaremos espidos ante o nada,
na procura de um sopro, na esperança do insólito,
na busca do tesouro que se encontra
nessa lua dourada.

(30-03-2020)

NAI

No día de hoxe, deixámosvos estes versos de Xohana Torres,  poeta pertencente á Xeración das Festas Minervais, neste mes de maio en que homenaxearemos tamén o seu profesor Carvalho Calero, da Xeración do 36. Ambos teñen como “enlace” común a Luz Pozo Garza que recentemente nos deixou.

Gozade tamén das palabras de Xohana na voz de Guadi Gallego, que as musicou.

Para todas as nais que están… e para as que sempre nos estarán a mirar.

DÍA MUNDIAL DO LIBRO

Chasco común

Fagamos primeiro un pouco de historia:

“A UNESCO decidiu celebrar conxuntamente o Día do Libro e dos Dereitos de Autor atendendo á casualidade de que a morte de Cervantes (o 23 de abril de 1616 no calendario gregoriano) se correspondía coa data do aniversario do nacemento e morte de William Shakespeare (no calendario xuliano). Na Inglaterra daquel tempo aínda se utilizaba o calendario xuliano, que tiña unha diferenza de 10 días co calendario gregoriano que se usaba en España. Shakespeare, polo tanto, morreu 10 días despois de Cervantes. Ese mesmo día tamén se conmemora a morte do primeiro escritor mestizo, Inca Garcilaso de la Vega, fillo do conquistador Sebastián Garcilaso de la Vega e da princesa Inca Elisabet Chimpu Occlo, irmá de Huayna Capaz, último emperador indio. (Datos tirados da Galipedia)

Hoxe celebramos o Día mundial do libro e do dereito do autor dun xeito especial, conscientes como somos de que os libros son as nosas ventás ao mundo, os que eliminan barreiras e unen.

Lede o texto que Manuel Gago cedeu para reflexionarmos sobre a importancia da lectura:

E agora abramos un libro, e gocemos da lectura, como fai o noso alumnado.

O pase de diapositivas require JavaScript.

Agardamos por máis imaxes vosas para mañá.

A LIBERDADE É UNHA LIBRARÍA

O Club de poesía recoñecerá o nome deste autor. O curso pasado, o profesor Emilio de Lingua Castelá, seleccionara para nós uns poemas del. 

O instituto Cervantes elixiu este verso de Joan Margarit, “La libertad es una librería”, para emmarcar a semana cervantina que culminará o Día do libro. Se entrades virtualmente na Caixa das Letras do instituto Cervantes veredes o legado que este autor depositou na súa, a 1019 (unha vez dentro, no segundo paso que dades, na parede da esquerda, teredes que cear para localizala, a primeira caixa dourada que está pegada ás sete en vertical é a do último premio Cervantes).

Do mesmo xeito que esas caixas gardan o legado de persoeiros das letras, do cine, da arte, da música, da danza, do teatro ou da ciencia, nas librarías gárdase a liberdade, tan preciada neste único día en que vivimos, como ben di o voso profesor de Filosofía Lalo.

E mentres non abran as nosas librarías de barrio para achegármonos aos novos títulos e levalos para ler, aquí tedes algunhas recomendacións, a modo de boletín de abril, de editoriais e librarías virtuais que xenerosamente nos deixan adentrarnos no seu espazo para sermos libres.

GaliciaLe. Plataforma do libro electrónico da biblioteca públicas galegas onde atoparás obras en formato dixital de temáticas diversas (ficción, informática, historia, lecer etc.) . Permite rexistrarse sen carné da biblioteca durante o estado de alarma polo COVID-19

Biblioteca virtual Miguel de Cervantes. Acceso de balde aos títulos da biblioteca virtual, nos seus portais de literatura española, americana, letras galegas…

Biblioteca Virtual da Real Academia Galega. Biblioteca da R.G dedicada a autoras e autores galegos.

Proyecto Gutenberg. Permite o acceso á máis de 40.000 títulos de libros de dominio público libres de dereitos.

Bivir: Biblioteca Virtual da Literatura Universal en Galego. Biblioteca sobre literatura universal en galego impulsada pola Asociación de Tradutores Galegos ( ATG).

Páxina Lg-3 de culturagalega.gal do Consello da Cultura Galega. Con 72 títutlos á vosa disposición.

Biblioteca nacional. Ten un portal libre e gratuito dos documentos dixitalizados da biblioteca.

As bibliotecas municipais da Coruña tamén nos informan de como usar a biblioteca do barrio desde a casa.

Libro Total: literatura clásica e non tan clásica en formato dixital. Inclúe audio-libros, guías de lectura, comentarios, fotografías….

Bubok. É unha web onde os autores poden autopublicar o seu libro e polo a disposición dos lectores. Algúns son gratuítos. Conta con títulos en galego.

Feedbooks. No apartado de Dominio público ofrece libros libres de dereitos e orixinais gratuítos.

A través do cancelo #keepreadingencasa o Grupo Planeta pon á nosa disposición actividades e recursos: directos, recitais,consellos, lecturas, fragmentos, poesía, láminas, xogos, etc.

Roca Editorial ofrece un extenso listado de libros electrónicos gratis para ler na casa mientras dure a corentena.

E se aínda tedes alma de nena e de neno, ou para os fedelliños da casa non deixedes de visitar: 

BAÍA EDICIÓNS: acceso gratuíto a contos por idades.

KALANDRAKA TV: un conto contado cada día (hainos en castelán e en galego).

CONSORCIO EDITORIAL: permite o acceso libre á lectura de varios exemplares do seu cómic O Papagaio.

BRUÑO: acceso gratuíto a varios libros.

XERAIS: acceso gratuíto a varios contos de distinto nivel.

PANDEMIA DE CONTOS: vídeo-contos para diferentes idades (infantil, familiar e adulto) do colectivo NOGA, narración oral galega.

CONTOS PARA DESPOIS DAS OITO E VINTE: relatos infantís lidos polo colectivo Biblos Clube de Lectura. Biblos Clube de Lectura propón a lectura dun conto despois de rematar cos aplausos a todas as persoas que están axudando de maneira máis directa neste momento de coronavirus. Como os aplausos son ás oito, ofrécennos “contos para despois das oito e vinte” para que nos dea tempo a ter rematado de aplaudir, lavar as mans e sentar a escoitar unha historia para despois cearmos con tranquilidade.

Dámoslles as grazas e o noso aplauso a todas estas iniciativas, aos libreiros e ás libreiras,  por achegárnos a liberdade. E que mellor música de fondo que estoutra liberdade de Aute

 

 

DÍA DO TEATRO…NA CASA!

LANCE PRIMEIRO

A vida é un teatro e cada día vemos nas televisións os pequenos-grandes escenarios das vosas casas.

Convertémonos en actores e actrices de primeira facendo que as horas pechadas sexan ventás abertas á fantasía, ao xogo, á educación…á vida.

Para todas as persoas que conforman o elenco da compañía teatral dos nosos fogares é hoxe o seu día, o Día Mundial do Teatro.

LANCE SEGUNDO

O teatro, sen dúbida contaxia enerxía e fainos loitar contra a apatía, como podemos ler na mensaxe escrita para esta ocasión polo dramaturgo paquistaní Shahid NADEEM.

EPÍLOGO

Aquí van dúas recomendacións: de lectura pensando na figura a quen lle dedican o Día das Letras este ano,  e de teatro como acto comunicativo co seu público, pois serán as peciñas de Fran Godón que parte do alumnado representará no festival Con voz de primavera. Cheas de enerxía, de retranca, de humor…

Aquí debera ir un: BAIXA O PANO, ou un ESCURO, pero hoxe queremos deixar o pano ergueito e as luces acesas para as vosas representacións diarias..